سند حمل کالا چیست ؛ سند حمل کالا به عنوان یک سند اساسی در حمل و نقل و تجارت بین‌المللی است که هم به عنوان یک قرارداد مهم و هم یک رسید جامع عمل می‌کند. این سند ضروری، جزئیات یک محموله، از جمله نوع، مقدار و مقصد کالا را مشخص می‌کند، و از سوی دیگر دریافت آنها توسط شرکت حمل‌کننده برای حمل و نقل را تأیید می‌نماید. سند حمل کالا، بیش از اینکه یک رسید محموله باشد، یک قرارداد قانونی الزام‌آور است که شرایط حمل، مسئولیت‌های فرستنده، حمل‌کننده و گیرنده کالا را تعریف می‌کند و به عنوان سند مالکیت کالا است.
این سند نقش مهمی در تسهیل تجارت جهانی ایفا می‌کند و به عنوان ابزاری کلیدی برای ردیابی محموله، انتقال مالکیت و در مواقعی به عنوان وثیقه برای تامین مالی عمل می‌کند. درک پیچیدگی‌های بارنامه برای مشاغلی که در تجارت بین‌المللی فعالیت می‌کنند بسیار مهم است، زیرا کارایی و قانونی بودن فرآیند حمل و نقل را مشخص می‌کند.
انواع سند حمل کالا
چندین نوع مهم از سند حمل کالا وجود دارد که در تجارت بین‌المللی برای تسهیل روند حمل کالا و اطمینان از انطباق با الزامات نظارتی استفاده می‌شود:
1- بارنامه (Bill of Lading-B/L)
بارنامه هم به عنوان رسید و هم به عنوان یک قرارداد برای حمل و نقل کالا عمل می‌کند و شرایط حمل و نقل، نوع و مقدار کالا و مقصد را مشخص می‌نماید.
2- ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ (Proforma Invoice)
پیش فاکتور یک فاکتور اولیه است که قبل از تحویل کالا توسط فروشنده برای خریدار صادر می‌شود. همچنین اطلاعاتی در مورد هزینه‌های تخمینی و شرایط فروش را ارائه می‌دهد.
3- فاكتور (Commercial Invoice)
فاکتور، سند مفصلی است که توسط فروشنده برای خریدار صادر می‌شود و نوع و مقدار کالا، قیمت آن و شرایط فروش را مشخص می‌کند. همچنین این سند برای ترخیص کالا از گمرک و اهداف پرداخت استفاده می‌شود.
4- لیست بسته‌بندی یا عدل‌بندی (Packing List)
فهرست بسته‌بندی، تفکیک دقیقی از محتویات یک محموله، از جمله مقدار، وزن، و بسته‌بندی هر کالا را ارائه می‌دهد. این سند به مقامات گمرک کمک می‌کند تا محتویات محموله را تأیید کنند.
5- پکینگ لیست ریز (Detail packing list)
مشابه لیست بسته‌بندی استاندارد، لیست بسته‌بندی جزئیات، اطلاعات دقیق‌تری در مورد محتویات هر بسته در یک محموله را ارائه می‌دهد که اغلب برای کالاهای پیچیده‌تر یا تحت نظارت استفاده می‌شود.
6-گواهی مبدا (Certificate of Origin)
این سند، کشور مبدأ کالا را تأیید می‌کند و ممکن است برای تعیین صلاحیت جهت توافقنامه‌های تجاری ترجیحی یا تعرفه‌ها لازم باشد.
6- بیمه‌نامه (Insurance Policy)
یک بیمه‌نامه پوششی را برای کالا در حین حمل و نقل فراهم می‌کند و از ضرر و زیان محافظت می‌نماید. این سند برای مدیریت ریسک در تجارت بین‌المللی ضروری است.
7- گواهی آزمایش یا بازرسی (Test report or Inspection Certificate)
زمانی که کالاها باید استانداردهای کیفیت یا ایمنی خاصی را رعایت کنند، ممکن است برای تأیید انطباق، به گزارش آزمایش یا گواهی بازرسی نیاز باشد.
8- گواهینامه ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ
برخی از محصولات، به ویژه محصولات مرتبط با بهداشت، ایمنی یا کشاورزی، ممکن است نیاز به گواهی صادرات یا کارت بازرگانی داشته باشند، که تأیید می‌کند کالا با مقررات و الزامات کشور واردکننده مطابقت دارد.
هر یک از انواع سند حمل کالا، هدف منحصر به فردی را در فرآیند حمل و نقل و تجارت دنبال می‌کنند و به اطمینان از جابجایی کارآمد و سازگار کالا در سراسر مرزهای بین‌المللی کمک می‌‌نمایند.
سند حمل کالا بصورت نامتعارف
سند حمل کالا بصورت غیرمعمول یا خاص نقش مهمی در تجارت بین‌الملل ایفا می‌کند و به نیازها و الزامات خاص رسیدگی می‌نماید. در اینجا به بررسی برخی از این اسناد می‌پردازیم:
1- فاکتور تایید شده (Legalized)
فاکتور تایید شده که اغلب توسط یک مقام قانونی تعیین می‌شود، سابقه تامین‌کنندگان یا تولیدکنندگان تایید شده را مشخص می‌نماید. این سند زمانی استفاده می‌شود که کشورهای واردکننده به مدرکی مبنی بر مشروعیت منبع محصول نیاز دارند.
2- فاکتور گواهی شده (Certified Invoice)
صورتحساب تایید شده یا همان فاکتور گواهی شده سندی است که توسط یک نهاد قانونی تایید می‌شود و اغلب برای تعیین صحت جزئیات تراکنش استفاده می‌گردد.
3- فاکتور کنسولی (Consular Invoice)
فاکتور کنسولی توسط برخی کشورها مورد نیاز است و از طریق کنسولگری یا سفارت کشور واردکننده برای بررسی جزئیات معامله و اطمینان از مطابقت با مقررات محلی پردازش می‌شود.
4- گواهی وزن (Weight Certificate)
گواهی وزن، وزن کالا را در یک محموله تایید می‌کند. این سند برای رعایت محدودیت‌های وزنی، به ویژه برای محصولاتی که تعیین وزن دقیق آنها ضروری است، لازم می‌باشد.
5- گواهی لیست سیاه (Black List Certificate)
گواهی لیست سیاه ممکن است در تجارت بین‌الملل استفاده شود تا تأیید کند صادرکننده یا محصول، مشمول تحریم یا محدودیت نیست و از رعایت قوانین بین‌المللی اطمینان حاصل می‌کند.
6- گواهی آنالیز سازنده کالا (Manufacturer Analysis Certificate) یا (Manufacture Declaration)
این سند ترکیب، مشخصات یا فرآیند ساخت محصول را تأیید می‌کند، و همچنین هنگام برخورد با کالاهای تحت نظارت یا تخصصی می‌تواند حیاتی باشد.
7- گواهی ضد عفونی (Fumigation Certificate)
گواهی ضد عفونی تأیید می‌کند که یک محموله کالا برای از بین بردن آفات یا حشرات درمان شده است. این سند اغلب برای محصولات کشاورزی یا چوبی در جهت جلوگیری از گسترش بیماری‌ها ضروری است.
8- گواهی بهداشت و سلامت (Health Veterinary & Sanitary Certificate)
این گواهی تایید می‌کند که کالا با مقررات بهداشتی، دامپزشکی و بهداشتی مطابقت دارد و تضمین می‌کند که محصولات دارای استانداردهای ایمنی و کیفیت هستند.
9- گواهی بازرسی کالا در مبدا مثل COI
COI پس از بازرسی و تأیید کالا در محل مبدا صادر می‌شود. COI بعنوان سند حمل کالا، به خریدار اطمینان می‌دهد که محصولات دارای معیارهای مشخص شده هستند.
جمع بندی
در تجارت بین‌الملل، انواع سند حمل کالا وجود دارد که گیرنده یا دارنده کالا را مشخص می‌کند و دستورالعمل‌هایی را در مورد نحوه انتقال یا تحویل کالا ارائه می‌دهد. اینها عبارتند از حواله کرد فرستنده، در وجه حامل و به حواله کرد شخص معین.
حواله کرد فرستنده بیانگر این است که کالا با سفارش فرستنده می‌تواند به شخص دیگری منتقل شود. در وجه حامل یعنی کالا قابل پرداخت به هر کسی است که دارای سند باشد، در حالی که به حوال کرد شخص معین، گیرنده مشخصی را تعیین می‌کند که باید سند را برای انتقال کالا تأیید کند. این اسناد، انعطاف و امنیت را در انتقال مالکیت ارائه می‌دهد و معاملات تجاری را بر اساس ترجیحات و توافقات طرفین درگیر تسهیل می‌کند.