اظهارنامه گمرکی چیست ؟
اظهارنامه گمرکی یک سند حیاتی در فرآیند واردات و صادرات کالاها به و از کشورها از طریق مرزها و گمرک‌ها است. این سند حاوی اطلاعات مهمی درباره کالاها و معاملات تجاری مرتبط با اظهار کالا است و بر عهده صاحب کالا یا نماینده قانونی او قرار دارد. اظهارنامه گمرکی در واقع تعهد حقوقی صاحب کالا به مقامات گمرکی را نمایان می‌کند.
فرآیند اظهارنامه گمرکی به‌عنوان یک بخش اساسی در ترتیب و ترخیص کالاها از گمرک تلقی می‌شود. این سند نشان می‌دهد که بازرگان (واردکننده یا صادرکننده) تصمیم به بارگیری و خروج کالاها از مرز گمرکی دارد. همچنین، اظهارنامه گمرکی اطلاعات مرتبط با مراحل قانونی ترخیص کالا را به مقامات گمرکی اعلام می‌کند، از جمله مسائل مالیاتی و گمرکی.
اظهارنامه کالا چیست؟
اظهارنامه کالا به دلیل تسریع در فرآیند ترخیص کالا از گمرک، اهمیت زیادی دارد. این سند نشان می‌دهد که تمامی مدارک و اسناد مورد نیاز برای ترخیص کالا آماده و معتبر هستند و اطلاعات مرتبط با کالاها با آنچه در اظهارنامه آورده شده تطابق دارد. به این ترتیب، فرآیند ترخیص کالا با دقت و سرعت بیشتری انجام می‌شود.
فرآیند اظهار کالا اکثراً به صورت غیر حضوری و از طریق سیستم‌های الکترونیکی و آنلاین انجام می‌شود. در بسیاری از گمرک‌ها در سراسر جهان، از این سامانه‌ها برای ارسال اطلاعات و اظهار کالا استفاده می‌شود، و تنها در تعداد محدودی از موارد، فرآیند اظهار کالا به صورت سنتی و با حضور حضوری انجام می‌پذیرد.
مراحل تهیه اظهارنامه گمرکی
بازرگانان یا نمایندگان حقوقی پس از خرید کالاها از کشور مبدا، به تدارک مدارک و مجوزهای مورد نیاز برای اظهار و ترخیص کالاها از گمرک می‌پردازند. اظهارنامه گمرکی پس از ورود کالاها به مرزهای بین‌المللی به اختیار صاحبان کالا یا نماینده‌هایشان درآمده و به تمامیت و دقت اطلاعات مورد نیاز برای ترخیص کالاها افزوده می‌شود. در این اظهارنامه، جزئیاتی مانند حجم، تعداد، ارزش، و ماهیت کالاها ذکر می‌شود.
ثبت اظهارنامه: در این مرحله، اظهارنامه به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش اظهار کالا و بخش احراز هویت.
- اظهار کالا: در این بخش، تمام مشخصات کالاها باید در سیستم گمرکی ثبت شوند تا بررسی توسط کارشناس گمرک آغاز شود. کالاها معمولاً به سه دسته تقسیم می‌شوند: مجاز، مشروط، و ممنوع. پس از انجام بازرسی توسط گمرک، به بازرگان یک شماره کوتاژ اختصاص داده می‌شود. این شماره به عنوان شماره ثبت کالا استفاده می‌شود.
- احراز هویت: این بخش مربوط به احراز هویت بازرگان است. وارد کننده کالا باید تایید کند که کالاها وارداتی متعلق به او هستند و تنها زمانی که مالکیت کالا اثبات شود، گمرک اقدام به آزادسازی کالاها خواهد کرد.
مدارک لازم برای اظهار کالا در گمرک
در ادامه به بررسی مدارک لازم برلی اظهار کالا در گمرک میپردازیم :
دسته اول: اسناد و مدارک کالا
- ترخیصیه: این مدرک نشان دهنده پرداخت مالیات‌ها و هزینه‌های مرتبط با کالاها است. بدون این مدرک، امکان تحویل کالاها از گمرک وجود ندارد.
- قبض انبار: این قبض نشان دهنده ذخیره کالاها در انبار گمرک است و برای اظهار کالا اساسی است.
- بارنامه: این مدرک شامل اطلاعاتی مانند تعداد و علامت کالا، تعداد کانتینرها، شرح بسته‌ها و کالاها، و وزن ناخالص کالا می‌شود.
- پیش فاکتور یا پروفورما: این اسناد شامل جزئیاتی نظیر نام و نشانی فروشنده و خریدار، نوع و مقدار کالا، قیمت واحد و کل کالا، شرایط پرداخت، زمان تحویل کالا، مدت اعتبار پروفرما، و مبدا کالا را نشان می‌دهد.
- فاکتور: این مدرک نیز جزئیات مربوط به معامله از جمله قیمت کالا و سایر جزئیات مالی را نشان می‌دهد.
- فهرست عدل بندی: در مواردی که کالاها بیش از یک بسته داشته باشند یا محتویات آنها متنوع باشد، این فهرست همراه با مدارک حمل ارائه می‌شود.
- گواهی مبدا: این مدرک، کشور سازنده کالا و مشخصات کالای خریداری شده (وزن، تعداد اقلام، علامت، نوع بسته‌بندی، و شماره اعتبار اسنادی و بانک گشایش کننده اعتبار) را نشان می‌دهد و معمولاً توسط اتاق بازرگانی کشورها صادر می‌شود.
- ثبت سفارش بازرگانی: واردکنندگان کالا برای اخذ مجوز ورود قطعی و ثبت سفارش باید به وزارت بازرگانی مراجعه کنند.
- بیمه‌نامه (در صورت وجود): این مدرک برای حفظ و نگهداری کالا در برابر خطرات احتمالی که جزو مدارک اولیه برای ثبت سفارش کالا هنگام گشایش اعتبار درخواست می‌شود و باید تاریخ آن همزمان یا قبل از تاریخ حمل باشد. مبلغ بیمه‌نامه باید حداقل با مجموع هزینه های کالا ( ارزش کالا ، بیمه و هزینه حمل و نقل ) برابر باشد.
- گواهینامه استاندارد (حسب مورد): اگر محصولات نیاز به استانداردهای خاصی دارند، گواهینامه‌های مرتبط با استانداردهای موردنیاز ارائه می‌شوند.
- مجوزهای قانونی ورود کالا: این مجوزها ممکن است برای مواردی نظیر بهداشت، استاندارد، انرژی اتمی، فرهنگ و ارشاد، قرنطینه نباتی و… لازم باشند.
- گواهی بازرسی: این سند توسط یکی از شرکت‌های بازرسی صادر می‌شود و نشان می‌دهد که کالای ثبت سفارش شده و حمل شده یکسان است.
- قبل از هر چیز، قبض انبار از اهمیت بالایی برخوردار است و در صورت عدم داشتن آن، امکان اظهار کالا و تحویل آن از گمرک وجود ندارد.
دسته دوم: مدارک صاحب کالا
- اصل کارت بازرگانی (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست): این کارت نشان‌دهنده صلاحیت برای امور بازرگانی است و باید تایید وزارت بازرگانی داشته باشد.
- اصل کارت ملی (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست): این کارت ملی صاحب کالا را شناسایی می‌کند.
- کپی تمامی صفحه‌های کارت بازرگانی: کپی این کارت برای مراجعه به گمرکات ضروری است.
- کپی صفحه کارت ملی مربوط به صاحب کالا (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست): این کپی نیز برای شناسایی صاحب کالا لازم است.
دسته سوم: مدارک نماینده صاحب کالا
- اصل و کپی کارت ملی (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست): کارت ملی نماینده صاحب کالا را شناسایی می‌کند.
- اصل و کپی وکالت‌نامه محضری (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست): این وکالت‌نامه نشان می‌دهد که نماینده صاحب کالا مجاز به انجام معاملات بازرگانی است.
- اصل و کپی معرفی‌نامه برای گمرک مربوطه (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست): این معرفی‌نامه نماینده صاحب کالا را به گمرک مربوطه معرفی می‌کند.
- کپی وکالت: کپی از وکالت‌نامه نیز برای مراجعه به گمرکات ارائه می‌شود.
- کپی معرفی‌نامه: کپی معرفی‌نامه همراه با مدارک ارائه می‌شود.
- کپی دفترچه بیمه: در صورت وجود بیمه، کپی دفترچه بیمه نیز ارائه می‌شود.